Cách phát hiện sớm ung thư vú

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của ung thư vú

Việc xác định một phụ nữ có các yếu tố nguy cơ cao của ung thư vú là việc rất cần thiết cho các bác sĩ ung thư và các bác sĩ phụ khoa, đối với phụ nữ trong qui trình khám phụ khoa và tầm soát ung thư vú để chỉ định chọ nhịp độ theo dõi và điều trị. Các yếu tố nguy cơ cao bao gồm:

- Phụ nữ trên 50 tuổi.   

- Đã bị ung thư vú một bên.

- Tiền căn gia đình vừa bên cha vừa bên mẹ có người bị ung thư vú. Tiền căn ung thư vú ở thế hệ 1: Mẹ, chị, con gái.

- Bản thân có ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung.

- Tiểu đường sau mãn kinh.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

- Sinh con đầu lòng sau 35 tuổi. Độc thân hoặc sinh ít.

- Tiền căn có xạ trị.

- Có kinh sớm trước 12 tuổi.

- Mãn kinh sau 55 tuổi.

- Béo phì.

Cách phát hiện sớm ung thư vú

- Ung thư vú là loại ung thư khi khởi phát và ngay cả khi đang ở giai đoạn đầu là loại ung thư không có triệu chứng lâm sàng cũng như không gây cho bệnh nhân một triệu chứng báo động gì cả, nhưng ngược lại nó là một loại ung thư có thể phát hiện được rất sớm.

- Người bệnh muốn được phát hiện sớm cần phải thực hiện các bước sau:

1. Đối với những phụ nữ khỏe mạnh, cần khám kiểm tra định kỳ vú và phụ khoa mỗi năm, từ 35 tuổi trở lên  dù không có bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào. Những phụ nữ có các yếu tố nguy cơ cao thì 3 – 6 tháng khám một lần theo chỉ định của thầy thuốc.

2. Chụp vú định kỳ hàng năm hoặc theo chỉ định của thầy thuốc. Cho đến ngày nay, chụp vú là phương tiện tốt nhất để giúp chúng ta phát hiện sớm ung thư vú và nó có thể phát hiện được ung thư vú ở giai đoạn không có triệu chứng lâm sàng hàng năm trước khi người bác sĩ và bệnh nhân cảm nhận được tổn thương

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Chụp hai vú được đề nghị chụp tầm soát cho các phụ nữ > 35 tuổi với nhịp độ như sau:

- Chụp lần đầu tiên trong đời trong khoảng 35 – 39 tuổi.

- Từ 40 – 49 tuổi, thực hiện một lần mỗi một đến hai năm tùy theo các yếu tố nguy cơ của người phụ nữ

- Mỗi năm một lần cho các phụ nữ từ 50 tuổi trở lên.

3. Tự khám vú: Được đề nghị thực hiện với mọi phụ nữ trên 20 tuổi, phụ nữ nên khám ngực mình từ ngày thứ 8 của chu kỳ kinh hay sau khi sạch kinh với nhịp độ mỗi tháng một lần. Khi tự khám đều đặn chị em sẽ biết tình trạng mỗi bên vú nên rất dễ phân biệt được đâu là bình thường đâu là bất thường, với các bước như sau:

- Đứng trước gương, ở trần, hai cánh tay buông xuôi hai bên hông, quan sát hai vú rồi đổi tư thế: Hai tay để phía sau mông, nghiên nhẹ người tới trước, quan sát cả hai vú để xem có gì thay đổi về kích thước của hai vú (một bên lớn hơn thường lệ, hoặc teo nhỏ lại), quan sát da vú (da cam, da bị lõm xuống ở một vùng nào đó), xem núm vú có bị kéo lệch hay tụt vào không và ấn nhẹ núm vú xem có máu hay chất dịch tiết ra ở đầu núm vú không?

- Nằm ngửa, kê gối hoặc khăn xếp lại dưới vai bên phải, tay phải để sau ót, dùng các ngón tay trái (bàn tay phải xòa thẳng), nhẹ nhàng ép sát tuyến vú vào thành sườn, bắt đầu phần trên rồi đến phần dưới của vú, cuối cùng là núm vú, nhằm tìm một cục u (khối u, khối bướu). Khi khám vú trái thì đổi ngược tư thế lại. Cuối cùng là nên sờ vùng nách hai bên để xem có u hoặc hạch nách không. Nếu tự khám đều đặn và thường xuyên sẽ phát hiện được những khối u nhỏ hơn nhiều so với các phụ nữ không thực hiện việc tự khám vú mình.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Nếu thực hiện tốt các bước trên thì sẽ phát hiện được ung thư vú ở các giai đoạn rất sớm hoặc với các khối u với kích thước < 1cm và không có di căn hạch. Lợi ích của phương thức này là một phương thức phát hiện sớm ung thư ít tốn kém, không sang chấn và chi phí chấp nhận được.

Tại các nước đang phát triển, các chương trình tầm soát được tiến hành bằng cách khám hàng loạt cho các phụ nữ khỏe mạnh > 35 tuổi, đã làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú lên đến 30%.

Phòng ngừa ung thư vú

Vú là cơ quan dễ bị ung thư nhất của phụ nữ nhưng hiện nay vẫn chưa có phương phòng ngừa nào có hiệu quả. Khuynh hướng hiện nay, đa số các thầy thuốc đều khuyên nên:

- Cố gắng cải thiện các yếu tố nguy cơ cao nếu được, nếu có các yếu tố nguy cơ cao thì nên tự khám và đi kiểm tra thường xuyên vú và phụ khoa.

- Tránh stress (chấn kích), dinh dưỡng đúng và cân bằng, bổ sung thêm khẩu phần nhiều rau quả và trái cây chứa nhiều β caroten.

- Chụp nhũ ảnh định kỳ, có thể làm thêm các xét nghiệm bổ sung cheo chỉ định của thầy thuốc.

Vú là cơ quan dễ bị ung thư nhất ở mọi phụ nữ, do vậy việc phát hiện các dấu hiệu bất thường có vai trò quan trọng để người bệnh đi khám vfa điều trị. Dù có các tiến bộ rất đáng kể về điều trị trong thập niên vừa qua với chi phí điều trị rất tốn kém cho bệnh nhân và cho xã hội, nhưng tỷ lệ tử vong vẫn còn rất cao khi được phát hiện trễ, ngược lại điều trị đạt hiệu quả cao và ít tốn kém nếu bệnh được phát hiện sớm, điều này đặc biệt phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của nước ta hiện nay.