Viêm màng não mủ ở trẻ.

Viêm màng não mủ là gì?

Viêm màng não mủ, hay viêm màng não nhiễm khuẩn, là hiện tượng viêm của các màng bao bọc quanh hệ thần kinh trung ương do sự hiện diện của các vi khuẩn gây bệnh trong khoangdịch não tủy. Sự viêm nhiễm này sẽ gây nên tình trạng sinh mủ bên trong hệ thống thần kinh trung ương.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ

- Viêm màng não mủ là tình trạng nhiễm khuẩn màng não do vi khuẩn gây nên. Ba loại vi khuẩn gây bệnh chính là: Hemophilus Influenza, não mô cầu và phế cầu. Riêng ở trẻ sơ sinh có thể gặp các vi khuẩn gram âm như E.coli, Klebsiella, Pseudomonas.

Ảnh minh họa: Nguồn inetrnet

- Bệnh thường xuất hiện sau các bệnh tai mũi họng, bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, viêm mô tế bào, sau các chấn thương như vỡ sọ kín, vỡ sọ hở hoặc mổ sọ và một số bệnh tiềm ẩn như tiểu đường, trẻ suy dinh dưỡng, cắt lách, van tim nhân tạo….

- Trẻ càng nhỏ càng dễ bị bệnh. Bệnh chủ yếu gặp trẻ dưới 3 tuổi đặc biệt là trẻ sơ sinh đến dưới 1 tuổi. Trong đó, tỷ lệ trẻ trai mắc nhiều hơn trẻ gái.

Triệu chứng

Ở trẻ sơ sinh

- Viêm màng não mủ ở trẻ sơ sinh thường gặp ở trẻ đẻ non, nhiễm khuẩn ối, ngạt khi đẻ. Các biểu hiện toàn thân: trẻ rối loạn tri giác, li bì, ngơ ngác, nếu nặng sẽ hôn mê.

- Hội chứng nhiễm khuẩn: Các biểu hiện thường không rõ, trẻ có thể sốt, hoặc hạ thân nhiệt. Trẻ li bì, rên è è, bỏ bú, thóp phồng, căng, ỉa lỏng, nôn trớ.

- Biểu hiện các triệu chứng thần kinh: Co giật, liệt khu trú, giảm trương lực cơ và rối loạn hô hấp với các cơn ngừng thở và tím tái.

Ở trẻ nhỏ

- Viêm màng não mủ ở trẻ nhỏ thường diễn biến rất cấp tính, có thể shock nhiễm khuẩn, trẻ sốt cao hoặc hạ nhiệt. Trẻ li bì, rên è è, bỏ bú, thóp phồng, nôn vọt, khó thở; chướng bụng, tiêu chảy.

- Các triệu chứng thực thể khá nghèo nàn, đôi khi có biểu hiện ngược với trẻ lớn: Thường cổ mềm, thóp phồng hoặc căng. Trẻ rối loạn tri giác, mắt nhìn vô cảm, li bì hoặc hôn mê, co giật, liệt thần kinh khu trú, giảm trương lực cơ.

Ở trẻ lớn

Ảnh minh họa: Nguồn inetrnet

Giai đoạn khởi phát: Trẻ có triệu chứng nhiễm khuẩn toàn thân như sốt nhẹ hoặc vừa, kèm theo mệt mỏi, đau đầu. Có thể kèm theo viêm đường hô hấp trên và rối loạn tiêu hóa (táo bón, tiêu chảy, buồn nôn…). Triệu chứng màng não (cổ cứng,...) thường chưa rõ. Giai đoạn này diễn biến khoảng 1-2 ngày, thậm chí nhiều trẻ không có giai đoạn khởi phát.

Giai đoạn toàn phát: 

- Hội chứng nhiễm khuẩn cấp tính: Trẻ sốt cao lên đột ngột 39 - 40⁰C.  Tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm độc rõ, trẻ li bì, mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn, da xanh tái. Đôi khi có thể có shock nhiễm khuẩn hay nhiễm khuẩn huyết.

- Hội chứng màng não (thường khá rõ và đầy đủ ở trẻ trên 4 tuổi): Trẻ đau đầu, đau liên tục, cả 2 bên, nhất là vùng thái dương chẩm. Trẻ thường có biểu hiện sợ ánh sáng, nằm theo tư thế cò súng, quay mặt vào góc tối. Trẻ nôn tự nhiên, nôn vọt dễ dàng, nhiều lần và không liên quan tới bữa ăn, táo bón; đôi khi tiêu chảy, đau bụng, gáy cứng.
 

- Các triệu chứng thần kinh: Trẻ co giật,  thường co giật toàn thân, đôi khi cục bộ. Rối loạn tri giác, lơ mơ, li bì kèm cơn hốt hoảng vật vã, có thể hôn mê. Các có dấu hiệu thần kinh khu trú như liệt mặt, liệt cơ vận nhãn, liệt nửa người.

- Các triệu chứng phụ thuộc căn nguyên gây bệnh: Mụn phỏng dạng Herpes, ban xuất huyết hoại tử hình sao trong não mô cầu, mụn mủ, áp-xe cơ trong viêm màng não do tụ cầu vàng, viêm nhiễm đường hô hấp trên, viêm phổi, viêm xoang, viêm tai trong viêm màng não do phế cầu,…

- Các triệu chứng khác: Trẻ suy hô hấp, tuần hoàn do ức chế trung tâm và rối loạn thần kinh thực vật. Mất nước và rối loạn điện giải. Các triệu chứng này thường là các triệu chứng có tiên lượng xấu, thường đi kèm với hôn mê.

Biến chứng

Ảnh minh họa: Nguồn inetrnet

Bệnh tiến triển rất nhanh, sau 1-2 ngày, nếu không điều trị, trẻ sẽ sốt cao liên tục, nằm li bì, co giật. Khi bệnh trở nặng, thường để lại di chứng rất nặng nề về thần kinh, như: Trẻ bị câm, điếc, liệt tay chân, lác mắt, động kinh, trí tuệ sa sút, mất khả năng học tập và có thể tử vong.

Điều trị

- Để điều trị khỏi bệnh viêm màng não do vi trùng cần phải nhập viện sớm, sử dụng kháng sinh thích hợp và nằm viện ít nhầt 10 ngày.

- Khi viêm màng não do siêu vi trùng thì không cần thiết phải điều trị kháng sinh và thời gian theo dõi tại bệnh viện chỉ kéo dài từ 3 đến 5 ngày.

Phòng bệnh

- Biện pháp phòng ngừa bệnh tốt nhất hiện nay là tiêm phòng vắc- xin Viêm màng não mủ cho trẻ

- Điều trị sớm các bệnh tai mũi họng, hô hấp, các bệnh răng miệng ở trẻ.

- Các bậc cha mẹ cần tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sinh hoạt, vui chơi cho trẻ, thường xuyên rửa sạch và phơi khô đồ chơi của trẻ.

- Cho trẻ ăn uống đủ dinh dưỡng để tăng sức đề kháng và vào những ngày thời tiết thay đổi nên giữ ấm cho trẻ.

Viêm màng não mủ là một bệnh nguy hiểm có nhiều biến chứng nặng nề ảnh hưởng đến trí não và hệ thần kinh của trẻ, khi thấy trẻ có các dấu hiệu của bệnh, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để điều trị kịp thời. Hiện đã có vắc- xin phòng bệnh viêm màng não mủ cho trẻ.