Hội chứng cường androgen ở nữ giới

Nội tiết tố Androgen và hội chứng cường Androgen

Cơ thể phụ nữ không chỉ sản sinh nội tiết tố nữ đặc trưng là estrogen, mà còn sản xuất cả hormone sinh dục nam là androgen. Androgen được hiểu như là nhóm nội tiết tố sinh dục nam, chủ đạo điều chỉnh cơ thể nam giới phát sinh các đặc tính của phái nam trong giai đoạn dậy thì. Tuy nhiên cả cơ thể đàn ông và phụ nữ đều sản xuất nội tiết tố này, có điều với số lượng khác nhau.

Androgen quan trọng nhất là testosteron, ở nữ giới, hormon sinh dục này được tiết ra bởi tuyến thượng thận, ở nam giới hormone được sản xuất chủ yếu ở tinh hoàn, tuyến thượng thận. Các androgen khác là androstenedion, dehydroepiandrosteron có rất ít và tác dụng yếu.

Vì là hormone sinh dục nam, nên cơ thể phụ nữ không cần nhiều loại hormone này.Ở trong cơ thể phụ nữ chỉ sản xuất một lượng nhỏ nội tiết tố androgen trung bình khoảng từ 1/10 đến 1/2 lượng mà cơ thể nam giới sản xuất.

Thừa androgen ở nữ hay còn gọi là cường androgen là tình trạng nội tiết tố androgen hoạt động quá mạnh, hay cơ thể sản sinh quá nhiều androgen so với nhu cầu. Ở nữ giới, điều này tác động không tốt đến sức khỏe và khả năng sinh sản.

Vai trò của androgen trong cơ thể người phụ nữ

Với một số lượng rất ít trong cơ thể, nhưng không hẳn là "vô tích sự". Ngược lại, nội tiết tố sinh dục nam androgen cũng có vai trò rất quan trọng trong cơ thể người phụ nữ như

- Trong giai đoạn dậy thì của nữ giới, Androgen kích thích mọc lông ở cơ quan sinh dục, lông nách.

- Androgen giúp tổng hợp estrogen, duy trì hoạt động bình thường của buồng trứng, duy trì ham muốn tình dục ở phái nữ.

- Androgen có vai trò quan trọng trong chống loãng xương, bảo vệ sự dẻo dai của cơ bắp, hoạt động của tim mạch.

- Androgen có vai trò bảo vệ da do tác động sản xuất bã nhờn, duy trì độ bóng mượt cho da.

Nguyên nhân gây thừa androgen ở nữ

- Các bệnh lý khác ở tuyến thượng thận như tăng sản sinh tuyến thượng thận bẩm sinh,u tuyến thượng thận, hoặc u nang buồng trứng làm cho tuyến thượng thận và buồng trứng sản sinh androgen nhiều hơn mức bình thường.

- Hội chứng buồng trứng đa nang gây mất cân bằng hormone giới tính của các tuyến sinh dục như tuyến yên tăng sản xuất LH, dẫn đến sản sinh quá nhiều nội tiết tố androgen.

- Sử dụng thuốc nội tiết tố trong một thời gian dài như trị liệu nội tiết tố nam androgen, corticoid, ... hoặc thuốc tránh thai khẩn cấp, cũng gây ra tình trạng mất cân bằng hormone giới tính trong cơ thể.

Các biểu hiện nữ giới cường Androgen

Khi bị thừa hormone sinh dục nam, nữ giới sẽ có biểu hiện "nam hóa", thường các triệu chứng có ở nữ giới bị hội chứng cường Androgen như sau:

- Rậm lông: Khi androgen được tiết quá nhiều sẽ gây rậm lông ở nữ giới, khiến lông mọc nhiều ở những nơi không phù hợp, thường chỉ nam giới mới có như tay chân, cằm, ria mép, .... Tuy nhiên tóc thì lại bị rụng nhiều, trở nên thưa, mỏng hơn bình thường.

- Nổi mụn trứng cá: Tình trạng cường androgen sẽ có tác động đến hệ thống nang lông, tuyến bã như làm to lỗ chân lông và thúc đẩy tăng sinh bã nhờn nhiều hơn. Da sẽ rất nhờn, tế bào ống trong tuyến bã bị sừng hoá nhiều hơn, gây bít lỗ chân lông, dẫn đến nổi mụn trứng cá, mụn bọc, mụn có mủ, viêm da....

- Rối loạn kinh nguyệt: Khi nội tiết tố androgen được sản xuất gia tăng sẽ ảnh hưởng đến buồng trứng, làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, gây kinh thưa, không đều, thậm chí là vô kinh....từ đó gây ra tình trạng trứng không phát triển, trứng không rụng, dẫn đến vô sinh ở nữ giới.

Điều trị hội chứng cường androgen ở nữ giới

Tùy vào nguyên nhân mà bác sỹ sẽ có phương pháp xử lý phù hợp. Trong trường hợp nguyên nhân gây ra tình trạng dư thừa androgen ở nữ giới là do các khối u ở tuyến nội tiết, thì bác sỹ có thể đưa ra phương pháp xử lý ngoại khoa (phẫu thuật) để điều trị.

Trong trường hợp bệnh nội khoa, hoặc không rõ nguyên nhân, hướng xử lý thường là nội khoa. Để khắc phục tình trạng thừa androgen ở nữ thì bác sỹ sẽ dùng thuốc làm tăng nội tiết tố nữ estrogen và giảm nội tiết tố nam androgen, cụ thể là:

- Sử dụng thuốc có tính đối kháng với androgen.

- Uống thuốc tránh thai: Thuốc tránh thai hàng ngày kết hợp có chứa các hormone estrogen và progestin, giúp làm giảm androgen ở nữ.

- Bổ sung các loại thực phẩm làm tăng estrogen như đậu nành, các sản phẩm từ đậu nành như mầm đậu nành, sữa đậu nành, các loại đậu khác, rau cải xanh, dưa hấu, dâu tây, ...

Bài tham khảo thêm:

Tầm quan trọng của hoocmon testosterone ở nữ

Rối loạn nội tiết có thể gây vô sinh nữ.