Chẩn đoán bệnh viêm gan B.

Đại cương viêm gan B

Viêm gan B là bệnh gan do virus viêm gan B gây ra tổn thương hoại tử và viêm có hoặc không có kèm theo xơ hoá, diễn ra trong thời gian trên 6 tháng.Virus viêm gan B là nguyên nhân chính gây ra viêm gan cấp, mạn tính, xơ gan và ung thư gan, mặc dù vaccine tiêm phòng virus viêm gan B đã có trên 20 năm qua nhưng bệnh vẫn tiếp tục lan tràn ở nước ta với tỷ lệ nhiễm virut viêm gan B cao dao động từ 8 – 25%.

Viêm gan B mạn tính được chia làm hai nhóm chính, nhóm HBeAg dương tính và nhóm HBeAg âm tính. Nhóm HBeAg âm tính có quá trình tiến triển tới xơ gan và ung thư gan nhanh hơn so với nhóm HBeAg dương tính, hơn thế nữa khả năng đáp ứng với thuốc kháng virus khác nhau giữa hai nhóm.

Nguồn ảnh: Internet.

Chẩn đoán viêm gan B

Viêm gan B mãn tính là trường hợp bệnh nhân có HBsAg dương tính kéo dài trên 6 tháng có nồng độ men gan tăng (ALT lớn hơn 2 lần mức bình thường) và nồng độ HBV-DNA > 5 log copies/ml, có tổn thương gan mức độ khác nhau trên hình ảnh mô bệnh học.

Triệu chứng lâm sàng

- Bệnh không có biểu hiện triệu chứng hoặc các triệu chứng không đặc hiệu: Mệt mỏi, đau hạ sườn phải hoặc thượng vị, trong các đợt cấp của viêm gan mạn có thể biểu hiện triệu trứng viêm gan cấp mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, vàng da, một số ít các trường hợp có thể tiến triển suy gan cấp.

- Các biểu hiện ngoài gan có thể gặp ở khoảng 10-20% trường hợp viêm gan B mạn, sốt huyết thanh gồm sốt, phát ban, đau khớp, viêm khớp. Viêm động mạch nút viêm các mạch lớn trung bình và nhỏ xảy ra ở rất nhiều tạng như tim (viêm màng ngoài tim, cao huyết áp, suy tim), thận (đái máu, protein niệu).

Xét nghiệm cận lâm sàng

- HBsAg đây là xét nghiệm chính để phát hiện bệnh nhân có nhiễm virus viêm gan B, nếu dương tính phản ánh bệnh nhân đang mang virus viêm gan B, viêm gan B mãn tính được xác định khi HBsAg tồn tại kéo dài hơn 6 tháng.

- HBsAb ( gọi là Anti-HBs) là kháng kháng thể chống lại kháng nguyên bề mặt, với kháng thể này cơ thể đã có vũ khí chống lại viêm gan B, nhưng điều này không hoàn toàn đơn giản như vậy, tới 25% trường hợp bệnh nhân có HBsAg và HBsAb dương tính cùng một lúc, bệnh nhân này cũng được xem là đang bị bệnh viêm gan B mãn tính cần được chữa trị.

- HBcAb( Anti-HBc) là loại kháng nguyên nhân của virus viêm gan B, HBcAb IgM tăng cao trong thời gian bị viêm gan cấp tính, HBcAb IgG phản ánh nhiễm vi rrut viêm gan B tồn tại trong thời gian lâu dài, tuy nhiên đôi khi HBcAb IgM tăng cao trở lại ở bệnh nhân viêm gan B mãn tính trong giai đoạn bùng phát của bệnh.

Nguồn ảnh: Internet.

- HBeAg và HBeAb(Anti-HBe) đây là một trong những xét nghiệm rất quan trọng để chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan B mãn tính. HBeAg dương tính có nghĩa là virus đang hoạt động, bệnh nhân dễ lây bệnh cho người khác. Trong tự nhiên đa số virut viêm gan B có khả năng bài tiết kháng nguyên HBeAg, tuy nhiên các loại virus này biến đổi thành loại virus khó chữa trị hơn mà không bài tiết HBeAg ( hay gọi là đột biến Pre-core mutant ) trong trường hợp này virus vẫn nhân lên mặc dù HBeAg âm tính.

- Định lượng nồng độ HBV-DNA là một xét nghiệm mang tính kỹ thuật cao, tốn kém trong phương pháp này tổng số virut viêm gan B trong máu sẽ được định lượng rõ ràng, đây là một xét nghiệm rất cần thiết trong chẩn đoán cũng như theo dõi điều trị.

- ALT và AST là hai chất có khuynh hướng tăng cao trong bệnh viêm gan B mãn tính nó phản ánh tình trạng huỷ hoại tế bào gan.

- Siêu âm gan phát hiện kích thước tính chất của gan, tình trạng xơ gan ….

- Sinh thiết gan là tiêu chuẩn vàng để xác định bệnh nhân có bị bệnh viêm gan B mãn tính hay không.

Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm gan virus B mạn tính HBeAg dương tính

- Là nhóm viêm gan virut B mãn tính có HBeAg dương tính và Anti-HBe âm tính, tỷ lệ tiến triển thành xơ gan không cao hàng năm khoảng 2-5%, tiến triển lâu dài không gây bệnh gan nặng và nhanh so với nhóm HBeAg âm tính

- Chẩn đoán: HBsAg dương tính > 6 tháng, nồng độ HBV-DNA > 5 logcopies/ml nồng độ ALT tăng cao trên 2 lần bình thường liên tục hoặc tăng từng đợt, có tổn thương viêm gan mạn tính trên hình ảnh mô bệnh học mức độ vừa hoặc nặng.

Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm gan virus B mạn tính HBeAg âm  tính

- Là nhóm viêm gan B mãn tính có HBeAg âm tính và Anti-HBe dương tính, với đặc điểm nồng độ HBV-DNA thấp, tổn thương gan nhanh và nặng tỷ lệ xơ gan hàng năm khoảng 8-10%.

Nguồn ảnh: Internet.

- Chẩn đoán: HBsAg dương tính > 6 tháng, nồng độ HBV-DNA > 4 logcopies/ml, nồng độ ALT tăng cao trên 2 lần bình thường liên tục hoặc từng đợt, có tổn thương viêm gan mạn tính trên hình ảnh mô bệnh học mức độ vừa hoặc nặng.

Viêm gan B là một bệnh vô cùng tai hại, ngày nay tuy phương pháp chẩn đoán và điều trị đã được cải thiện nhiều, nhưng tất cả các phương pháp điều trị hiện nay chỉ có khả năng giảm thiểu sự tàn phá của virus chứ không thể loại trừ hoàn toàn virus ra khỏi cơ thể chính vì vậy phòng bệnh vẫn hơn là chữa bệnh, tiêm phòng virus viêm gan B là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất, khi phát hiện viêm gan B cần có chế độ ăn uống, kiêng khem để bệnh không tiến triển hơn nữa.