Tìm hiểu về xét nghiệm Ca125 trong chẩn đoán ung thư buồng trứng

Xét nghiệm Ca 125 là gì

CA125 là một glycoprotein có khối lượng phân tử lớn CA125 ở người được mã hóa bởi gen MUC16, nên còn được gọi là được gọi với tên khác là mucin 16 hoặc MUC 16, hiện diện trên bề mặt của hầu hết các tế bào ung thư buồng trứng. Nồng độ CA-125 tăng đáng kể có thể hiện diện trong máu của người phụ nữ có ung thư buồng trứng. CA 125 thường được sử dụng nhằm phát hiện sớm ung thư buồng trứng ở những người có nguy cơ cao, tiền sử gia đình mắc bệnh…Xét nghiệm CA 125 được sử dụng chủ yếu để theo dõi quá trình điều trị ung thư buồng trứng. CA 125 cũng được sử dụng để phát hiện xem ung thư đã trở lại bình thường sau khi hoàn tất điều trị.

Khi nào thì làm xét nghiệm CA 125

Xét nghiệm CA 125 được chỉ định trong một số trường hợp:

- Theo dõi điều trị ung thư buồng trứng: Trong trường hợp này, bệnh nhận đã được chẩn đoán là buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung, phúc mạc hoặc ống dẫn trứng thì bác sĩ có thể đề nghị CA 125 thử nghiệm trên một cách thường xuyên để theo dõi tình trạng và điều trị.

- Sàng lọc ung thư buồng trứng: Trường hợp nếu đang có nguy cơ bị ung thư buồng trứng, thì việc làm xét nghiệm CA 125 là một trong những cách sàng lọc bệnh. Nếu đã được xác định là do di truyển từ căn bệnh này hoặc bởi vì có đột biến gen BRCA1 hoặc BRCA2, bác sĩ có thể khuyên nên thử nghiệm CA 125. Tuy nhiên vẫn không chắc chắn rằng phụ nữ tầm soát với CA 125, thì sẽ giảm nguy cơ tử vong vì ung thư buồng trứng.

- Để kiểm tra ung thư tái phát, khi làm xét nghiệm CA 125 nếu cho kết quả là tăng nồng độ CA 125 thì cho thấy thấy ung thư buồng trứng đã trở lại sau khi điều trị.

Giá trị bình thường của CA125

Kết quả của xét nghiệm CA 125 được đo bằng đơn vị trong một mililit (U / mL). Mức độ trung bình của CA 125 < 35 U / ml.

Ý nghĩa xét nghiệm Ca 125

Mức độ CA125 huyết tương trong ung thư buồng trứng:

- CA125 là một dấu ấn quan trọng nhất để phát hiện ung thư buồng trứng. Về độ nhạy lâm sàng, mức độ CA125 huyết tương tăng ở khoảng 80% số phụ nữ bị ung thư buồng trứng và tăng tỷ lệ với tiến trình của bệnh. CA125 có độ đặc hiệu lâm sàng (nghĩa là ≤ 35 U/mL) là 99% đối với người khỏe mạnh bình thường, 83% đối với người bị viêm phần phụ, 92% đối với người bị khối u buồng trứng lành tính 

- Mức độ CA-125 có sự liên quan đến kích thước khối u: mức độ CA-125 có thể bình thường khi khối u nhỏ còn nhỏ (<1cm), mức độ > 65 U/mL thường gặp khi khối u lớn > 2cm. Ở phụ nữ sau mãn kinh có một khối sờ thấy phần phụ và mức độ CA-125 > 65 U / mL có giá trị dự đoán dương tính đối với ung thư buồng trứng là > 95%.

- Mức độ CA-125 có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị ung thư buồng trứng. Nếu khối u được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật, mức độ CA125 sẽ trở về bình thường trong khoảng 2-3 tuần. Trong quá trình điều trị, mức độ CA-125 giảm dần chứng tỏ rằng ung thư có đáp ứng với điều trị, nếu mức độ CA-125 tăng có nghĩa rằng ung thư không đáp ứng với điều trị.

- Mức độ CA-125 có thể được sử dụng để theo dõi tái phát sau điều trị: nếu mức độ CA-125 sau khi đã điều trị tăng trở lại, điều này có nghĩa rằng là ung thư tái phát.

- Mức độ CA-125 cũng có thể được sử dụng để tiên lượng ung thư buồng trứng: tiên lượng liên quan đến cả mức độ CA-125 ban đầu và sau điều trị. Mức độ CA-125 trước phẫu thuật > 65 U / mL cho thấy một tiên lượng xấu. Mức độ CA-125 cao dai dẳng sau hóa trị chỉ ra một tiên lượng xấu. Nếu mức độ CA125 ≤10 U/mL sau 3 đợt điều trị, thời gian sống sót trung bình là 5 năm, nhưng nếu mức độ CA125 ≥100 U/mL thì thời gian sống sót trung bình chỉ còn là 7 tháng.

Trong trường hợp các tế bào ung thư buồng trứng không sản xuất CA-125, bệnh nhân được chẩn đoán bị ung thư buồng trứng nhưng có mức độ CA-125 bình thường, thì không thể sử dụng CA125 để theo dõi sự tiến triển, đáp ứng điều trị hoặc tái phát của bệnh.

Mức độ CA125 huyết tương trong một số ung thư khác

Ngoài ung thư vú, mức độ CA125 huyết tương cũng có thể tăng trong một số các ung thư (bệnh ác tính) khác như ung thư do lạc nội mạc tử cung, ung thư phổi, vú, đại trực tràng, ...

Mức độ CA125 huyết tương trong một số bệnh lành tính

Điều cần chú ý là mức độ CA 125 huyết tương cũng có thể tăng nhẹ trong một số các bệnh lành tính như viêm phần phụ, viêm gan, viêm tụy, … nhưng nói chung, mức độ tăng của CA 125 trong các bệnh này thường thấp hơn và có độ nhạy lâm sàng thấp. Sự tăng mức độ CA 125 huyết tương trong các bệnh lành tính thường trở về bình thường khi tình trạng bệnh được cải thiện. Vì vậy, trong trường hợp nghi ngờ sự tăng CA125 là do bệnh lành tính, để chẩn đoán phân biệt với các trường hợp ung thư, có thể cho điều trị thử và theo dõi sự thay đổi mức độ CA125 huyết tương trong các khoảng thời gian ít nhất là 2 tuần.

Mức độ CA125 huyết tương trong một số trạng thái sinh lý

Trong một số trạng thái sinh lý, mức độ CA 125 huyết tương có thể tăng, chẳng hạn như tăng nhẹ ở phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt; tăng khi có thai: cao nhất ở quý đầu của thai kỳ (16-268 U/mL), rồi đến quý 2 (12-25 U/mL) và quý 3 của thai kỳ (17-44 U/mL)

Cách tiến hành xét nghiệm

Mẫu xét nghiệm CA 125 là mẫu máu.

Không cần phải nhịn ăn.

Quy trình thực hiện xét nghiệm chất chỉ điểm khối u CA-125:

- Quấn một dải băng quanh tay để ngưng máu lưu thông.

- Sát trùng chỗ tiêm bằng cồn.

- Đưa kim vào tĩnh mạch.

- Gắn một cái ống để máu chảy ra.

- Tháo dải băng quanh tay sau khi lấy đủ máu.

- Thoa miếng gạc băng hay bông gòn lên chỗ vừ tiêm.

- Dán băng cá nhân lên chỗ vừa tiêm.

- Bác sĩ sẽ thu thập mẫu máu từ tĩnh mạch và cho vào ống nghiệm nắp đỏ.

- Máu có thể được gửi đến phòng thí nghiệm chẩn đoán trung ương để xác định mức độ CA-125.

- Các kết quả thường có sau từ 3 đến 7 ngày.

Kết luận

Xét nghiệm CA 125 là một xét nghiệm thường sử dụng, phổ biến nhất trong chẩn đoán và theo dõi ung thư buồng trứng. Tuy nhiên với chẩn đoán ung thư buồng trứng, xét nghiệm CA 125 chỉ được dùng như một dấu hiệu có độ đặc hiệu khoảng 80%, bởi cũng có những trường hợp CA 125 tăng nhưng không phải ung thư, hoặc ngược lại, ung thư nhưng CA 125 không tăng. Do đó cần kết hợp với các cận lâm sàng khác mới có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh