Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu với tuyến tiền liệt (PSA).

Xét nghiệm PSA là gì?

- PSA là một protein được sản xuất chủ yếu bởi các tế bào trong tuyến tiền liệt, hầu hết PSA của tuyến tiền liệt sản xuất được phóng thích vào tinh dịch và một phần nhỏ tiết vào máu. Xét nghiệm PSA đo mức kháng nguyên đặc hiệu với tuyến tiền liệt (PSA) trong máu. Đó là xét nghiệm máu giúp chẩn đoán bệnh về tuyến tiền liệt. PSA là một loại protein được tạo ra chủ yếu ở tuyến tiền liệt và bình thường thì trong máu có 1 lượng nhỏ PSA. Với nam giới có tuổi, tuyến tiền liệt to ra và mức PSA cũng tăng theo.

- PSA trong máu cao thường là tuyến tiền liệt có vấn đề, nhưng không nhất thiết là ung thư. PSA tăng cao có thể do phì đại theo tuổi tác, viêm hoặc nhiễm trùng tuyến tiền liệt và ít phổ biến hơn là ung thư tuyến tiền liệt.

Nguồn ảnh: Internet.

Ý nghĩa xét nghiệm PSA

- Xét nghiệm PSA trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt vẫn là xét nghiệm tốt nhất hiện nay. Dương tính giả khi PSA máu cao nhưng không có ung thư tuyến tiền liệt. Âm tính giả khi PSA thấp hoặc trong giới hạn bình thường, nhưng vẫn bị ung thư tuyến tiền liệt.

- Xét nghiệm PSA giúp phát hiện sớm ung thư khi còn nhỏ và cơ hội chữa khỏi bệnh nhiều hơn.

Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu với tuyến tiền liệt

- Xét nghiệm PSA không thực sự là dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt, trừ khi mức PSA rất cao. Khoảng 50% nam giới với mức PSA khoảng 10 ng/ml bị ung thư tuyến tiền liệt. Mức PSA tăng cao có thể làm đàn ông lo lắng. Nhưng không phải người nào có mức PSA cao là bị ung thư tuyến tiền liệt. Những vấn đề khác, như là phì đại tuyến tiền liệt hay viêm tuyến tiền liệt cũng làm mức PSA tăng lên.

- Kết quả PSA cần được giải thích cùng với nguyên nhân. Nên làm sinh thiết mô để xác định ung thư tuyến tiền liệt và bản chất của ung thư.

- Cùng với xét nghiệm PSA, để xác định có ung thư tuyến tiền liệt hay không cần kèm theo sinh thiết mô (lấy một mẫu nhỏ mô). Sinh thiết theo chỉ dẫn của siêu âm qua ngã trực tràng, là sử dụng một đầu dò sóng siêu âm đưa vào trực tràng để thu nhận hình ảnh của tuyến tiền liệt. Có một cây kim nhỏ để lấy mẫu mô từ nhiều phần của tuyến xuyên qua thành trước trực tràng.

Nguồn ảnh: Internet.

- Sinh thiết không phải là một thủ thuật nhỏ và thường có tác dụng phụ đi kèm, như là có máu trong nước tiểu, phân hoặc tinh dịch. Sau khi tiến hành sinh thiết, bệnh nhân sẽ có những khó khăn tạm thời khi đi tiểu. Đặc biệt, một tỉ lệ thấp (dưới 1%) có nguy cơ nhiễm trùng, nhưng hiếm khi đe doạ sự sống.

PSA có thể tăng trong một số trường hợp

- Sinh thiết hoặc cắt bỏ tuyến tiền liệt sẽ nâng cao đáng kể mức độ PSA. Các xét nghiệm máu nên được thực hiện trước khi phẫu thuật hoặc 6 tuần sau khi thao tác.

- Các hoạt động thể chất nghiêm ngặt có ảnh hưởng đến tuyến tiền liệt, chẳng hạn như cưỡi xe đạp, có thể gây ra sự gia tăng tạm thời ở mức độ PSA. Xuất tinh trong vòng 24 giờ thử nghiệm có thể làm tăng nồng độ PSA và nên tránh.

- Liều cao của một số loại thuốc hóa trị liệu, chẳng hạn như cyclophosphamide và methotrexate, có thể làm tăng hoặc giảm mức độ PSA.

- Trong một số người đàn ông, PSA có thể tăng tạm thời do các bệnh tuyến tiền liệt, đặc biệt là nhiễm trùng.

Khi nào nên làm xét nghiệm PSA?

- Nam giới trên 50 tuổi, định kỳ 1 năm 1 lần.

Nguồn ảnh: Internet.

- PSA được chỉ định khi một người đàn ông có triệu chứng có thể là do ung thư tuyến tiền liệt, chẳng hạn như đi tiểu khó khăn, đau đớn, và/ hoặc thường xuyên, đau lưng, và / hoặc đau vùng chậu. Hay tiền sử gia đình có liên quan đến bệnh.

Ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới thường tiến triển chậm nên việc phát hiện sớm là rất cần thiết. Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu PSA trong phát hiện ung thư tiền liệt tuyến sớm nên làm cho tất cả mọi trường hợp nam giới trên 50 tuổi, những trường hợp có tiền sử gia đình liên quan đến bệnh hay những ai có triệu chứng nghi ngờ liên quan đến tiền liệt tuyến.