Xét nghiệm lao qua da để phát hiện bệnh nhân lao tiềm ẩn

Xét nghiệm lao qua da là phương pháp gì?

Lao là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn lao. Khi vi khuẩn lao thâm nhập vào một cơ quan nào đó trong cơ thể (chủ yếu là phổi, tuy nhiên cũng có những trường hợp bi lao ngoài phổi),  ví khuẩn sinh sôi phát triển ngoài tầm kiểm soát của cơ thể thì sẽ gây bệnh lao.

Bệnh lao hiện nay đã có thể chữa khỏi nhờ các sinh đặc hiệu, tuy nhiên tỷ lệ người mắc và tử vong do lao vẫn tương đối cao. Nguyên nhân vì trong thời gian đầu, bệnh không có biểu hiện rõ ràng, chủ yếu là ho, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường nên người bệnh chủ quan không đi khám. Đến khi bệnh có triệu chứng rõ ràng thì đã bước sang giai đoạn cuối, gây khó khăn trong việc điều trị. Bởi vậy, việc chẩn đoán và thực hiện các xét nghiệm nhằm phát hiện sớm bệnh lao hỗ trợ rất lớn trong việc điều trị bệnh.

Trực khuẩn lao. Ảnh minh họa

Khi nghi ngờ một người có bệnh lao, cách tốt nhất để xác định chính xác đó là thực hiện các xét nghiệm. Xét nghiệm lao cũng có rất nhiều loại. Ở đây chúng tôi giới thiệu đến các bạn xét nghiệm tiêm dưới da xác định bệnh lao (còn được gọi là thử nghiệm Mantoux, Tuberculin) được thực hiện để kiểm tra xem trước đó bạn có từng tiếp xúc với vi khuẩn lao hay chưa. 

Các đối tượng nên  thực hiện thử nghiệm Mantoux gồm:

- Người sống trong môi trường xung quanh có người mắc bệnh lao;

- Người đang làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe;

- Người bị suy yếu hệ thống miễn dịch do sử dụng một số loại thuốc, mắc các bệnh ung thư, HIV/AIDS,...

Ý nghĩa xét nghiệm lao qua da

- Xét nghiệm lao qua da có vai trò quan trọng trong phát hiện bệnh lao tiềm ẩn. Lao tiềm ẩn là tình trạng cơ thể người có đáp ứng miễn dịch với kháng nguyên của trực khuẩn gây bệnh lao ở người nhưng chưa có dấu hiệu lâm sàng - cận lâm sàng nào cho thấy bệnh lao hoạt động. Trung bình khoảng 5-10% số người nhiễm lao (lao tiềm ẩn) sẽ phát triển thành bệnh lao. Nguy cơ phát triển bệnh lao phụ thuộc một số yếu tố trong đó quan trong nhất là tình trạng miễn dịch của cơ thể. Điều trị lao tiềm ẩn có thể ngăn ngừa tới 90% nguy cơ phát triển bệnh lao.

- Kiểm tra xem đã có phản ứng sau tiêm phòng lao hay chưa. Sau khi tiêm phòng có một số trường hợp không tạo kháng thể, hoặc sau một thời gian kháng thể kháng lao bị loãng, không đủ khả năng miễn dịch, khi đó việc xét nghiệm lao qua da sẽ cho biết tình trạng kháng thể trong cơ thể như thế nào, có cần tiêm lại hay không?

- Kết hợp cùng các phương pháp chẩn đoán lao khác để tăng thêm độ tin cậy, độ chính xác cho chẩn đoán,từ đó giúp quá trình điều trị đúng hướng, giảm thời gian điều trị cho người b ệnh.

Tiêm xét nghiệm lao qua da. Ảnh minh họa

Những điểm hạn chế của phương pháp xét nghiệm lao qua da

- Thứ nhất, có thể gặp tác dụng phụ khi tiêm: Giống như những thử nghiệm khác, xét nghiệm tiêm qua da xác định bệnh lao có thể gặp một số những tác dụng phụ nhất định, tuy nhiên những tác dụng phụ nguy hiểm thì chỉ xảy ra với một tỷ lệ rất thấp như phản ứng dị ứng(mẩn ngứa, nỏi mề đay...) hoặc sưng đỏ kéo dài nơi tiêm, cũng có thể bị trợt loét ở vết tiêm.

- Thứ hai, xét nghiệm tiêm dưới da xác định bệnh lao không thể kết luận là bạn bị nhiễm lao trong bao lâu và xét nghiệm này cũng không thể cho biết tình trạng nhiễm trùng của bạn là tiềm ẩn (không hoạt động) hay đang hoạt động và có thể truyền cho người khác hay không.

-  Thứ ba, một số trường hợp có thể bị âm tính giả, tức trong trường hợp bạn đang mắc bệnh lao, được phát hiện qua chụp X-quang phổi hoặc xét nghiệm đờm, thế nhưng xét nghiệm qua da cho kết quả không phát hiện (trường hợp này vô cùng hiếm gặp).

- Thứ tư, người bệnh cũng có thể cho kết quả dương tính giả. Có thể gặp khi người bệnh bị tình trạng phát ban,hoặc dương tính khi người bệnh đã từng bị nhiễm trùng lao một thời gian dài trước đâynhưng đã được chữa khỏi, hoặc có tiêm chủng BCG (vắc xin lao, nay đã được áp dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia cho mọi trẻ sơ sinh) trước đó.

Thực hiện xét nghiệm lao qua da như thế nào

Quy trình thực hiện xét nghiệm lao qua da:

- Bệnh nhân ngồi đúng tư thế, đưa cánh tay lên bàn;

- Nhân viên y tế bộc lộ vùng cánh tay, xác định vị trí làm xét nghiệm, sau đó tiến hành làm sạch, để khô vùng da tiến hành xét nghiệm bằng dung dịch cồn 70 độ;

- Tiêm kháng nguyên Tuberculin tinh chế hoặc PPD dưới da. Chất này có thể tạo thành một vết sưng nhỏ trên da.Vùng xung quanh da có thể được bác sĩ dùng bút khoanh tròn lại để đánh dấu;

Bác sĩ không băng lại vết kim chích mà để hở nhằm theo dõi vùng tiêm trong vòng 2 - 3 ngày.Nếu bạn đã từng tiếp xúc với vi khuẩn lao da của bạn sẽ phản ứng với kháng nguyên được tiêm vào biểu hiện bằng một vết sưng đỏ tại vị trí tiêm trong vòng 2 ngày.

Đọc kết quả xét nghiệm. Ảnh minh họa

Cách đọc kết quả xét nghiệm:

- Bình thường (kết quả âm tính)

Không có hình thức vết sưng vững chắc tại vị trí thử nghiệm, hoặc hình thức vết sưng nhỏ hơn 5 mm (0,2 in.) .

- Bất thường (kết quả dương tính)

Một vết sưng chắc chắn có kích thước 5 mm (0,2 in) cho thấy nhiễm lao ở những người thuộc nhóm có nguy cơ cao (mắc HIV, sử dụng cor-ti-co-id kéo dài, tiếp xúc gần với người bị bệnh lao đang trong giai đoạn hoạt động...)

Một vết sưng chắc chắn có kích thước 10 mm (0,4 in) cho thấy nhiễm lao ở những người thuộc nhóm có nguy cơ trung bình (di chuyển đến vùng có dịch, làm việc trong bệnh viện, sống trong viện dưỡng lão hoặc trại cai nghiện,... )

Một vết sưng chắc chắn có kích thước 15 mm (0,6 in) cho thấy nhiễm lao ở những người thuộc nhóm nguy cơ thấp (người bình thường sức khỏe tốt, không có những yếu tố nằm trong các nhóm kể trên).

Bài tham khảo:

Trẻ nổi hạch sau tiêm phòng lao
Lao sinh dục ở nữ một bệnh phụ khoa nguy hiểm mà chị em ít chú ý tới