Xét nghiệm protein niệu khi mang thai và tầm quan trọng trong chẩn đoán bệnh

Xét nghiệm protein niệu là gì?

Bình thường trong nước tiểu không có hoặc có rất ít protein do cơ chế tái hấp thu protein ở thận. Tuy nhiên, nếu thận có các tình trạng bệnh lý có thể khiến một lượng lớn protein bị thải ra đường nước tiểu.

Ở phụ nữ có thai lưu lượng tuần hoàn tăng, cộng với sự chèn ép của thai nhi ở trong ổ bụng, nên kích thước cũng như hoạt động của thận và hệ tiết niệu đều sẽ bị ảnh hưởng. Kích thước thận thường to hơn bình thường và có biểu hiện giãn đài thận - bể thận và niệu quản, mức lọc cầu thận cũng tăng lên khoảng 50%.

Ảnh minh họa

Vì điều này, phụ nữ mang thai khi xét nghiệm có thể thấy protein (đạm) trong nước tiểu, hay còn gọi là protein niệu, bình thường < 0,3g/24h mặc dù không có bệnh lý thận. Ở phụ nữ có thai khi protein niệu vượt quá 0,3 g trong 24 giờ hoặc trên  1g/lđược coi là protein niệu dương tính. Khi protein niệu xuất hiện sớm và > 0,3 g/ 24h cần nghĩ đến sự có mặt của một số bệnh lý thận như: Nhiễm trùng đường tiểu, bệnh thận mạn, nhưng quan trọng nhất để tìm kiếm tiền sản giật.

Một số yếu tố nguy cơ xuất hiện tiền sản giật bao gồm: Trong gia đình có mẹ/chị em gái bị tiền sản giật, tiền sử trước đó, bà mẹ lớn tuổi, béo phì, các bệnh về mạch máu và có thai với một nhau thai lớn (thai đôi).

Thời điểm nên làm xét nghiệm protein niệu

Thông thường nếu chị em có thai và đi khám ở những bệnh viện lớn, chuyên khoa phụ sản thì mỗi lần thăm khám thai ngoài kiểm tra siêu âm để theo dõi tình trạng phát triển của thai, bác sỹ còn kiểm tra sức khỏe tổng quát cho mẹ qua xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu. Khi này thông qua xét nghiệm nước tiểu bác sỹ sẽ biết mức protein niệu là bình thường hay bất thường. Đặc biệt nếu protein  xuất hiện muộn, sau tuần thứ 20 của thai kỳ thì nên theo dõi chặt chẽ.

Tuy nhiên có một số chị em ở vùng y tế chưa thực sự phát triển, thăm khám ở bệnh viện không chuyên thì có thể bỏ lỡ một số xét nghiệm quan trọng. Khi này chị em nên lưu ý, nếu thấy xuất hiện những dấu hiệu lạ sau nên đi khám và yêu cầu được xét nghiệm protein niệu.

Dấu hiệu nhận biết protein niệu thai kỳ bao gồm:

- Nước tiểu có mùi khó chịu, thậm chí còn lẫn cả máu

- Thường xuyên bị tiểu rắt

- Thân nhiệt tăng

- Xuất hiện những cơn đau vùng xương chậu, bụng dưới, lưng dưới...

- Đau hoặc cảm giác nóng rát vùng kín khi đi tiểu.

- Tăng huyết áp

- Có thể có phù ở các mức độ

- Các triệu chứng bao gồm đau đầu, rối loạn thị giác, nôn, buồn ngủ, đau thượng vị, phù nề

Các bước tiến hành xét nghiệm protein niệu

Trước khi làm xét nghiệm:

Khai thác tiền sử bệnh thận trước đó. Tư vấn cho thai phụ về lợi ích và các rủi ro có thể xảy ra. Tuy nhiên theo đánh giá từ các chuyên gia, xét nghiệm định lượng protein niệu là thủ thuật y tế an toàn, phù hợp với mọi đối tượng.

Nhằm đảm bảo độ chính xác cho kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ cần biết tất cả loại thuốc hoặc chế phẩm mà bạn đang dùng, bao gồm cả thuốc kê đơn, không kê đơn và thực phẩm chức năng. Nguyên nhân là do một số nhóm thuốc có khả năng ảnh hưởng đến hàm lượng protein trong nước tiểu. Do đó, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thay đổi liều lượng hoặc ngưng dùng các loại thuốc này trong một khoảng thời gian quy định trước khi làm xét nghiệm.

Ngoài ra, bạn cũng cần đảm bảo cơ thể chứa đủ nước trước khi lấy mẫu nước tiểu. Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lấy mẫu mà còn hạn chế rủi ro mất nước phát sinh. Tình trạng này có thể gây thay đổi nồng độ protein niệu tạm thời, làm sai lệch kết quả xét nghiệm.

Tiến hành xét nghiệm:

Để kiểm tra protein niệu bác sỹ sẽ có 2 cách, đó là xét nghiệm một lần ngẫu nhiên và xét nghiệm protein niệu trong 24h.

Xét nghiệm nước tiểu một lần ngẫu nhiên bạn chỉ cần lấy khoảng 60ml nước tiểu. Sau khi thu thập đủ lượng mẫu cần thiết, bạn có thể tiếp tục đi tiểu bình thường. Sau đó bạn cần đậy kín ống đựng và đưa lại cho bác sĩ trong thời gian quy định, thường là 60 phút. Nếu bạn lấy mẫu tại nhà và không kịp gửi mẫu đến bác sĩ hoặc chuyên viên xét nghiệm trong khoảng thời gian này, hãy trữ mẫu trong tủ lạnh.

Nếu kết quả xét nghiệm nước tiểu một lần ngẫu nhiên cho thấy hàm lượng protein niệu bất thường, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện thêm xét nghiệm nước tiểu 24 giờ. Bác sỹ sẽ đưa cho bạn một ống lớn để đựng nước tiểu, bạn cần lưu ý không lấy mẫu nước tiểu ở lần đi tiểu đầu tiên trong ngày. Ngoài ra, hãy cẩn thận thận trữ mẫu trong tủ lạnh giữa những lần thu thập nước tiểu trong ngày. Sau khi kết thúc thời gian 24 giờ tính từ thời điểm bạn đi tiểu lần đầu tiên (lần không lấy mẫu), hãy gửi mẫu lại cho bác sĩ theo đúng hướng dẫn bạn đã nhận được trước đó.

Ảnh minh họa

Điều trị và phỏng ngừa tăng protein niệu thai kỳ

Bản thân Protein niệu là một chỉ số, không phải là bệnh, vì thế việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Bên cạnh việc tuân thủ theo những chỉ dẫn của bác sĩ, thai phụ cũng nên:

- Ăn nhạt.

- Hạn chế sử dụng đường, thực phẩm chứa nhiều đạm.

- Tăng cường bổ sung rau xanh và trái cây vào thực đơn hàng ngày.

- Uống nhiều nước hơn.

- Không gắng sức vận động.

- Tránh căng thẳng và tránh tiếp xúc với các yếu tố có thể làm hạ thân nhiệt.

Sự xuất hiện của protein niệu trong thai kỳ là vấn đề thai phụ không nên chủ quan. Tốt nhất, thai phụ nên có sự theo dõi cẩn thận từ bác sĩ chuyên khoa ở cơ sở y tế uy tín để được cân nhắc điều trị phù hợp, tránh những tác động xấu không đáng có đến toàn bộ thai kỳ.

Bài tham khảo:

Xét nghiệm trong thai kỳ: Những "thời điểm vàng" mẹ bầu cần nhớ

Xét nghiệm tiểu đường trong thai kỳ